Beden imajına ilişkin ideallerin yayılmasında kullanılan araçlar arasında en çok tartışılan dergilerdir. Özellikle bedene ilişkin düşüncelerde genç kızlar açısından dergileri takip etmenin televizyon izlemekten daha etkili olduğu ve güzellik idealinin içselleştirilmesinde doğrudan etkisinin olduğu ortaya konulmuştur (Tiggeman ve McGill, 2004; Levine ve Chapman, 2011). Bu etkinin doğrudan olmasındaki en büyük sebeplerden birisi, okuyucuların ilgi alanları doğrultusunda dergi içeriklerini okumalarıdır. Belirli ilgi alanları doğrultusunda satın alınıp okunan dergiler, bu özellikleri ile diğer medya araçlarından ayrılmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşları 11- 19 arasında değişen 500 kız öğrenci üzerinde yapılan bir araştırmada katılımcıların %69’unun zihinlerinde dergilerde yer alan kişiler ile bağlantılı olarak ideal beden şeklinin oluştuğu, %47’sinde ise bu görselleri gördükten sonra kilo verme arzusunun meydana geldiği gözlemlenmiştir (Field, vd. 2001).
Ayrıca, genç kızların bedenlerini, moda/güzellik dergilerinde yer alan kişilerin bedenleri ile karşılaştırmaları sonucunda kendi bedenlerinden memnuniyetsizlik duydukları da bilinmektedir. (Levine ve Chapman, 2011). Yaşları 18-42 arasında değişen, 150 kadın ve erkeğin dahil edildiği bir başka çalışmada, güzellik dergisi okumanın kadınların ideal beden farkındalığının artmasında ve beden memnuniyetsizliğinin ortaya çıkmasında etkili olduğu; erkeklerde ise spor dergilerinin ideal beden farkındalığını arttırdığı ve bedenlerine ilişkin memnuniyetsizlik yarattığı sonucuna ulaşılmıştır (Morry ve Staska, 2001). Yapılan araştırmaların sonuçlarından hareketle; özellikle ideal bedenin yaratılmasında ve kişilerin kendi bedenlerini sorgulamalarında, dergilerin etkisinin önemli olduğunu söylemek mümkündür.
Beden imajı ve medya ile ilgili çalışmalarda televizyonun etkisi de araştırılmıştır. Bunun bir nedeni de televizyonda yer alan şovların, haberlerin ve eğlence programlarının sadece izleyiciyi eğlendirmek ya da bilgilendirmekle yetinmediği, aynı zamanda beden imajına ilişkin idealleri de yaydığının düşünülmesidir (Graydon, 2008). Medyada yer alan kişiler bu idealleri yayacak beden şekline sahip kişiler arasından bilinçli olarak seçilmektedir.
Televizyon izlemenin beden imajı üzerindeki etkilerini araştıran çalışmalarda, televizyonda sunulan imajların bireylerin beden imajlarını sorgulamalarına neden olduğu sonucuna varılmıştır (Richins, 1991; Myers ve Biocca, 1992; Tiggeman ve Pickering, 1996; Harrison ve Cantor, 1997; Botta, 1999). Özellikle, diziler ve müzik videolarının izlenmesi ile incelik idealinin oluşması arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur (Tiggemann ve Pickering, 1996; Tiggemann, 2006). Dizi ve filmlerdeki oyuncular, müzik videolarında yer alan dansçılar ve sanatçılar, güzellik yarışmalarında yarışan adaylar ve diğer pek çok televizyon programı gerek görsel gerek sözel olarak ideal bedenin oluşmasında ve yayılmasında önemli aracılardır.
Bireyin beden imajını etkileyen bir diğer araç ise gazetelerdir. Gazete ve beden imajı arasındaki ilişkinin incelendiği çok fazla çalışmaya rastlanmamıştır. Ancak gazetelerde sıklıkla haberlerin içinde ideal bedenden bahsedildiği görülmektedir. Özellikle ünlü kişiler aracılığı ile ‘haber’ adı altında zayıflığın ve genç görünmenin önemine vurgu yapılmaktadır. İtalya’da 1985-1995 yılları arasında yayınlanan ulusal gazete ve dergilerdeki 347 yayının incelendiği bir çalışma güzellik idealinin özellikle spor, güzellik, vücut bakımı ve kozmetik cerrahi haberlerinin içinde verildiğini ortaya
koymuştur (Mondini, vd., 1996).
Sosyal medya ise beden imajını etkileyen bir diğer medya aracıdır. Son yıllarda yeni çevrimiçi platformların ortaya çıkması ve bu platformların insanlara birbirleri ile etkileşime girme olanağı sağlaması (Hollenbeck ve Kaikati, 2012: 395) sosyal medyanın önemini arttırmıştır. Medya, aile ve yakın arkadaş gruplarının beden imajı üzerindeki etkileri çalışılmış olsa da, sosyal medyanın beden imajı üzerindeki etkisini araştıran çok fazla çalışmaya rastlanmamıştır. Ancak, sınırlı sayıdaki araştırmalardan biri olan ve Almanya’da yapılan bir çalışmada sosyal medyayı kullanan kişilerin arkadaşlık ilişkilerinin kalitesi, internette geçirdikleri süre ve güzellik ile ilgili ideallerin içselleştirilmesi arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur (Selfhout, vd. 2009). Bir diğer çalışmada ise, Facebook arkadaş sayısı ile kişinin kendisini iyi hissetmesi arasında anlamlı bir ilişki olduğu; hatta kişinin profilinde yer alan fotoğraflara Facebook arkadaşlarının yaptıkları yorumların bireyin öz-güvenini arttırdığı görülmüştür (Lee vd.,2014).
Makalenin tamamını okumak için; Sosyal Medya Beden Algısı
Kaynak: Elif Eşiyok Sönmez – Özlen Özgen – Akdeniz İletişim Dergisi